Neki crikvenički toponimi
Črni mul (Crni mol) se nalazi u zapadnom dijelu Crikvenice gdje se od davnina nalazila lučica i privezište za ribarske barke, najvjerovatnije stanovnika naselja Sopaljska. I danas ta lučica ima istu funkciju, doduše ne samo za barke ribara. Uz lučicu tu je i lijepa plaža s plitkim morem. Naziv „črni“ potječe po jednima zato što su ribari kad bi se vraćali u lučicu iz pravca Krka vidjeli „črni“ mol jer je u pozadini bila gusta borova šuma koja je bila tamna pa se i mol činio takav, a po drugima je naziv „črni“ radi plitkog bistrog mora i njegove boje koja bi se dizanjem pijeska doimala crnom.
Drenin je dio Gornjeg kraja, brdo i najviši vrh između Vinodolske doline i Vinodolskog kanala s kojeg je bilo oduvijek lako kontrolirati komunikacije kako morske tako i kopnene. Nekada je ovdje rastao drijen (čakavski: dren) temeljem čega je ovo brdo dobilo ime. U 18. st. toponim Drenin je označavao i naselje[1].
Dvorska je crikveničko naselje neposredno uz današnje gradsko groblje, a nekad je nosilo ime Katnići (prezime Katnić je tu bilo zastupljeno u potpunosti)[2]. Stanovnici Dvorske su većim dijelom bili ribari i svoju su luku (lučicu) oformili na moru neposredno „ispod“ Dvorske. Stoga je ta lučica nazvana Podvorska, a tako se zove i danas.
Gorica (deminutiv od gora = mala gora = gorica) je staro crikveničko naselje kroz koje se prolazi „penjući“ se uzbrdo iz centra prema crkvi sv. Antona. Pokraj i ispod te crkve (podno ulaznog platoa i današnjih stepenica) nalazilo se staro crikveničko groblje.
Gornja draga je jedno od naselja u crikveničkom Gornjem kraju (između Ladvića, Zoričića i Donje drage) ispod brda Drenin. Drugi naziv za Gornju dragu je Vidi (očito je iz ovoga naselja bila dobra „vidljivost“ i dobar pogled na okolinu).
Donja (Dolnja) draga je naselje koje se nalazi neposredno ispod, jugozapadno od Gornje drage. Neki Donju dragu još zovu i Lončari po stanovnicima ovoga naselja koji su se nekada bavili izradom posuđa (lonaca) od gline.
Gromačine (augmentativ od gromače) su dio Crikvenice između Matkovića i Prćavca (sjeverno od Ulice Pavla Radića) čije naziv je vezan za veliki broj suhozidova (gromača) koji su tu nekad postojali.
Hrusta je naselje u istočnom dijelu Crikvenice (iznad Jadranske magistrale i ispod Gornjeg kraja) oformljeno 80-tih godina prošlog stoljeća. Očito je taj dio Crikvenice jako kamenit i stjenovit jer riječ hrusta označava veliki kamen ili stijenu.
Knežina je predio Crikvenice uz more između Podvorske i Selca gdje su se nekada uzgajale masline. Ime može zahvaliti knezu, vjerovatno jednom od krčkih knezova Frankopana.
Kotor je staro crikveničko naselje na istoimenom brijegu iznad lijeve obale Dubračine, danas nenastanjeno. Postoje barem dvije teorije o nastanku imena Kotor. Prva je da Kotor znači „kod tornjeva“, skraćeno „kod tor“ ili Kotor (lat. naziv Ad turres), a druga da naziv Kotor potječe od riječi „tor“, odnosno ograđenog mjesta za čuvanje domaćih životinja (kod nas obično ovaca ili koza).
Ladvić je naselje u Gornjem kraju, čije ime duguje svojim stanovnicima koji su davno izrađivali ladve (plovila koja su izdubljena u deblu većeg stabla, duga 4 i više metara). Ladvić je promijenio ime u Ladvič, ali to će biti tema nekog drugog teksta u narednom razdoblju (ovdje upotrebljavamo naziv Ladvić).
Murvenica je predio ispod Sopaljske i iznad Jadranske magistrale blizu hotela „Ad turres“. Naziv potječe do drva murva (dud) koja se tu uzgajala radi dudova svilca.
Petak je staro naselje nastalo na desnoj obali ušća Dubračine nasuprot crkve Majke božje na nebo uznesene. Kako je nastao naziv Petak nije poznato. Ima li naziv veze sa brojem (pet) ili danom u tjednu (petak) ili s nečim trećim nije poznato.
Sad je predio (i istoimena ulica) omeđen ulicama Pavla Radića i braće Car Uračić neposredno iza crkve sv. Antona. Nekad je tu bila veća površina plodne zemlje na kojoj su okolni stanovnici sadili voće, povrće i ostale kulture. Naziv dolazi od glagola „saditi“, „posaditi“.
Spojamani su predio između Ulice kralja Tomislava sa sjeveroistočne gornje strane i hotela „Miramare“, „Zagreb“ i bivšeg kina „Jadran“ sa jugozapadne donje strane. Prema nekima naziv upućuje na sintagmu „spod jami“ od čega je moguće nastao toponim Spojamani.
Stolnič je prijelaz (prijevoj) na koji se naiđe idući cestom (stazom) između Kotora i Dolca pa sjeveroistočno prema selu Barci i crkvi sv. Ane (podno Stolniča na istom putu nalazi se stari rimski most). Ima li taj naziv veze s imenicom stol, teško je reći.
Šupera je naselje u Gornjem kraju između Ladvića sjeveroistočno i Dvorske i Benića jugozapadno. Naziv dolazi od glagola „šuperiti“ što znači zatvarati, brtviti ili začepljivati rupu (misli se na rupu na plovilu; barci ili brodu). Taj je naziv vezan za zanimanje kalafat koji izgrađuje ili popravlja drvene brodove i barke.
______________________________
[1] prema Matičnoj knjizi rođenih (krštenih) župe Kotor povijest upisa kućnih brojeva u Crikvenici datira od 1785. g. kada župnici počinju, uz sve ostale podatke o novorođenom djetetu, upisivati dio naselja Crikvenice i kućni broj rođenja. Iz te knjige znamo da su se tada upisivala novorođena djeca u naselju Drenin, međutim kasnije se je Drenin prestao spominjati jer je zajedno sa naseljem Škiljani spojen u naselje Zoričići.
[2] analizirajući vezu između crikveničkih prezimena rođenih u 30-godišnjem razdoblju između 1785. i 1815. g. i pojedinih dijelova naselja Crikvenica (izvor: Matična knjige rođenih (krštenih) župe Kotor i župe Crikvenica) u Dvorskoj je bilo 25 rođenih, u Katnićima 22 i svi su imali samo jedno prezime –Katnić.
O crikveničkoj toponimiji napisala je sveobuhvatan i vrlo kvalitetan izvorni znanstveni članak dr.sc. Martina Bašić[3].
[3] Dr.sc. Martina Bašić: Crikvenička toponimija, Folia onomastica Croatica 18, Zagreb, 2009.